Mozaika jest to dekoracja lub obraz ułożony z drobnych elementów, zwanych tesserami. W sztuce najczęściej stosowane są elementy marmurowe, szklane lub ceramiczne. Historia mozaiki (wbrew tytułowi) nie jest krótka, bo ma kilka tysięcy lat. Poniżej opisujemy kilka jej kluczowych momentów.
Starożytność
Popularność mozaika zyskała w starożytności – szczególnie w okresie cesarstwa rzymskiego. Rzymskie mozaiki można dzisiaj odnaleźć na wszystkich terenach opanowanych niegdyś przez Rzymian. Mozaikę znajdziecie od Kartaginy przez całe Włochy aż po Londyn. Muzea takie jak Bardo w Tunisie, Villa Romana del Casale na Sycylii czy Luwr to obowiązkowe przystanki na drodze turysty pasjonującego się mozaiką. W polskich muzeach zbiory są dość skromne, ale można znaleźć zaskakujące perełki.
Bizancjum
Prawdziwy rozkwit mozaiki to jednak czasy Bizancjum. Wtedy stał się dostępny nowy materiał – szkło. Oferowało ono znacznie szerszą gamę kolorów niż była wcześniej dostępna w kamieniu. Pojawiły się tessery w kolorze czerwonym, kobaltowym niebieskim, a nawet złotym. Do dzisiaj Rawenna- stolica cesarstwa zachodniorzymskiego jest światową stolicą mozaiki. Można tam podziwiać najważniejsze dzieła tego okresu – z wizerunkiem cesarza Justyniana i cesarzowej Teodory w kościele San Vitale na czele. Mozaika jest obecna w całym mieście, przede wszystkim tabliczki z nazwami ulic i tablice reklamowe w Ravennie często są zrobione z mozaiki.
Sztuka Sakralna i Mozaika Współczesna
Przez kolejne stulecia mozaika zachowała się głównie w obiektach sakralnych (szczególnie na wschodzie Europy). Szerszej publiczności przypomniała o tej zapomnianej sztuce dekoracji secesja. Mozaika zaczęła pojawiać się w architekturze i w dekoracji wnętrz. Najbardziej znanym nad Wisłą dziełem z tego okresu jest niewątpliwie park Gaudiego w Barcelonie. Po drugiej wojnie światowej coraz dostępniejsze materiały ceramiczne i szklane wpłynęły na renesans mozaiki zarówno w monumentalnych dekoracjach architektonicznych, jak i w domach. W Polsce ściany wielu budynków, zakładów przemysłowych i obiektów sportowych zaczęły zdobić mozaiki. Nie wszystkie niestety zachowały się do XXI wieku. Piękne przykłady mozaik można znaleźć np. na szkole muzycznej w Katowicach.
Od końca dwudziestego wieku mozaika kojarzy się nie tylko ze sztuką i rękodziełem, ale także z … grafiką komputerową, a konkretniej z pikselami. Kto miał Atari, Commodore, Amigę lub inny model archaicznego komputera osobistego pamięta na pewno gry z pikselowymi bohaterami, wzorowanymi na grafice z gry Space Invaders. Pikselowy stworek z komputerowych pikseli to przecież nic innego jak mozaika! Takie mozaiki są w tej chwili często wykorzystywane przez artystów street-artu. Właśnie o tym napiszemy w kolejnym artykule. Zaproponujemy w nim zajęcia plastyczne z mozaiki dla szkoły średniej lub starszych klas podstawówki.
Od starożytności po street art mozaika jest obecna w sztuce i architekturze. Nasza historia mozaiki jest krótka, ale w Internecie znajdziecie wiele materiałów na ten temat, zachęcamy więc do poszukiwań. Zainteresowanych mozaiką starożytną odsyłamy do bardzo ciekawego artykułu autorstwa Pani Magdaleny Krzemińskiej. Artykuł znaleźliśmy na stronach Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Można go przeczytać tutaj: https://www.mnzp.pl/pl/node/1077
